W 2000 roku otrzymaliśmy upoważnienie od Podlaskiego Inspektora Ochrony Roślin w Białymstoku na prowadzenie badań sprzętu do stosowania środków ochrony roślin.

Dlatego zgodnie z obowiązującą ustawą o ochronie roślin zabiegi ochrony roślin należy wykonywać sprzętem sprawnym technicznie. Sprzętem, który użyty zgodnie z przeznaczeniem zapewni zwalczenie organizmów szkodliwych i nie spowoduje zagrożenia zdrowia osoby wykonującej zabieg i nie spowoduje skażenia środowiska.

Podstawowym zabiegiem w ochronie roślin jest opryskiwanie plantacji pestycydami. Skuteczność oprysku zależy nie tylko od zastosowanego w odpowiednim terminie środka ochrony roślin, ale też od strony technicznej wykonania zabiegu, czyli od sprawności technicznej sprzętu. Oprysk przeprowadzony niesprawnym sprzętem nie zapewni skutecznej ochrony plantacji, pomimo poniesionych kosztów, a spowoduje zagrożenie dla wykonującego zabieg oraz dla środowiska przyrodniczego.

Użytkowane prze rolników opryskiwacze polowe powinny być poddane badaniom w Stacji Kontroli opryskiwaczy co 3 lata.

Urządzeniami służącymi do badań są:

–  rowkowy stół ręczny do badania rozkładu poprzecznego wypryskiwanej cieczy,

–  urządzenie do kontroli prawidłowości wskazań manometrów,

–  urządzenie do pomiaru równomierności wydatku poszczególnych dysz opryskiwacza.

Dysponujemy także przewoźnym zestawem przyrządów za pomocą, których można badać opryskiwacze w gospodarstwie rolnika po uprzednim uzgodnieniu.

Do badania opryskiwacz powinien być odpowiednio przygotowany. Należy dokładnie umyć go z zewnątrz i od wewnątrz. Wyczyścić wszystkie wkłady filtrów, nalać 1/3 zbiornika czystej wody. Trzeba także uzupełnić olej w pompie i w przeponie pod manometrem, a także sprawdzić ciśnienie powietrza w powietrzniku.

Badanie opryskiwacza składa się z dwóch części: ogólnej i szczegółowej.

Badanie ogólne polega na sprawdzeniu:

–   kompletności osłon części wirujących,

–  pewności zawieszenia opryskiwacza na ciągniku ewentualnie połączenia z ciągnikiem w przypadku opryskiwacza przyczepianego,

– stanu zużycia części i podzespołów decydujących o jakości wykonywanych zabiegów, bezpieczeństwie pracy operatora i uciążliwości dla środowiska,

–   szczelności zbiornika,

–   czystości sprzętu, a także ocenie czy sprzęt po uruchomieniu będzie spełniał podstawowe funkcje.

W części szczegółowej badany jest stan techniczny i dokonywane są pomiary parametrów pracy wszystkich podzespołów opryskiwacza. Ponieważ wiele czynności wykonywanych podczas badania wchodzi w zakres okresowej obsługi opryskiwacza, którą powinno się wykonać przed każdym sezonem oprysków, uważamy, że warto się z nimi zapoznać. Zwłaszcza z tymi czynnościami, do których wykonania nie jest potrzebny specjalistyczny sprzęt. Ma to miejsce w przypadkach, gdy pracę podzespołu opryskiwacza ocenia się wzrokowo lub, gdy do oceny podzespołu wystarczy wyskalowane naczynie i stoper lub zegarek

Poszczególne podzespoły opryskiwacza sprawdza się według następujących kryteriów:

Pompa – sprawdzeniu podlega działanie układu smarowania. Ocenia się wizualnie kolor oleju. Jeżeli olej jest mętny oznacza to, że są przecieki spowodowane uszkodzeniem przepony lub jej uszczelnień. Następnie sprawdzane jest urządzenie tłumiące pulsację cieczy. Podczas badania ciśnienie w powietrzniku powinno wynosić 1/3 do 2/3 ciśnienia roboczego. Pompa opryskiwacza powinna zapewnić właściwe do wykonania zabiegów ochrony roślin ciśnienie cieczy roboczej. Wymagane jest by przy włączonych wszystkich dyszach i mieszadle pompa miała wydajność zapewniającą uzyskanie ciśnienia roboczego cieczy 5 bar w opryskiwaczach polowych.

Mieszadło – w opryskiwaczu powinno być co najmniej jedno mieszadło umieszczone na dole zbiornika. Pracę jego ocenia się wizualnie. Powinien być widoczny efekt mieszania cieczy roboczej w zbiorniku napełnionym do 2/3 pojemności.

Zbiornik – powinien mieć widoczną z miejsca operatora skalę napełnienia. Pokrywa powinna szczelnie przykrywać otwór wlewowy by nie następowało wylewanie cieczy podczas pracy lub transportu. Wymagane jest sito wlewowe. W dostępnym miejscu powinien być umieszczony zawór spustowy umożliwiający całkowite opróżnianie zbiornika. W zbiorniku nie może wytwarzać się podciśnienie.

Manometr – powinien mieć średnicę co najmniej 6 cm i powinien być dobrze widoczny z kabiny ciągnika. Podziałka skali manometru powinna wynosić:

– 0,2 bara w zakresie ciśnień roboczych 0-5 barów,

–   1 bar w zakresie ciśnień roboczych 5-20 barów,

Wskazania manometru nie powinny się różnić od wskazań manometru wzorcowego więcej niż 10%. Drgania wskazówki manometru powinny być tłumione. Wewnętrzne mechanizmy manometru nie powinny mieć bezpośredniego kontaktu z cieczą roboczą, gdyż powoduje ona ich uszkodzenie.

Zawór sterujący – składa się z zaworu regulacyjnego, zaworu głównego, zaworów sekcyjnych oraz zaworów kompensacyjnych. Jego zadaniem jest utrzymanie stałego ciśnienia cieczy roboczej przy nie zmieniających się obrotach pompy. Powtarzalność nastawionego ciśnienia po wyłączeniu i ponownym włączeniu zaworu głównego nie powinna różnić się więcej niż 7%. Prawidłowo nastawione zawory kompensacyjne powinny zapewnić stałe ciśnienie cieczy roboczej po wyłączeniu zasilania wybranych sekcji belki polowej.

Układ cieczowy – szczelność układu sprawdza się przy ciśnieniu 5 bar dla opryskiwaczy polowych. Elementy układu cieczowego i ich połączenia nie mogą wykazywać nieszczelności.

Filtry – w opryskiwaczu wymagane są co najmniej dwa stopnie filtrowania cieczy. Wymagany jest filtr ssawny zamontowany między zbiornikiem a pompą i filtr tłoczny (ciśnieniowy) zainstalowany po stronie ciśnieniowej układu cieczowego. Konstrukcja filtrów powinna umożliwiać wymianę wkładów filtrujących, a także czyszczenie ich przy napełnionym zbiorniku opryskiwacza. Wielkość oczek filtra tłocznego powinna być mniejsza od najmniejszego rozmiaru zamontowanych rozpylaczy.

Belka polowa – powinna być prosta i stabilnie zamocowana. Różnice odległości rozpylaczy od opryskiwanej powierzchni nie mogą przekraczać 10 cm. W opryskiwaczach o szerokości roboczej większej niż 10 m belka powinna mieć możliwość odchylenia się do przodu i do tyłu przy zetknięciu z przeszkodą. Ponadto rozpylacze muszą być zabezpieczone przed kontaktem z ziemią i uszkodzeniem przez gałęzie drzew. Po rozłożeniu belki polowej w pozycję roboczą i włączeniu opryskiwacza nie może wystąpić samooprysk elementów maszyny. Przy składaniu i rozkładaniu belki polowej nie mogą być uszkadzane przewody ciśnieniowe i rozpylacze.

Rozpylacze – na całej długości belki polowej powinny być zamocowane rozpylacze jednego typu i jednego wymiaru. W punkcie atestacji opryskiwaczy sprawdzana jest nierównomierność poprzeczna wypływu cieczy z rozpylaczy, ich wydajność, a także jednolitość filmu rozpylonej cieczy. Po wyłączeniu zasilania belki polowej ciecz z rozpylaczy nie powinna kapać dłużej niż 5 sekund. Kapanie cieczy powinno być wyeliminowane poprzez odcinającezawory przeciwkroplowe.

W warunkach gospodarstwa możliwe jest sprawdzenie wydajności rozpylaczy przy użyciu naczynia z podziałką i stopera. Próbę taką należy wykonać przed każdym sezonem agrotechnicznym pomiędzy kolejnym badaniem opryskiwacza. Pozwala to ocenić stopień zużycia rozpylaczy.

Wyniki badania kontrolnego opryskiwacza dokumentowane są w protokóle kontroli. Właściciel sprawnego sprzętu otrzymuje zaświadczenie potwierdzające sprawność techniczną urządzenia. Opryskiwacz oznaczony jest znakiem kontrolnym zawierającym rok przeprowadzonego badania, numer kontrolny oraz napis „Opryskiwacz dopuszczony do użytku”.

Opryskiwacz, którego badanie nie zakończyło się pozytywnie powinien być zmodernizowany.

W wyniku modernizacji stary, niesprawny opryskiwacz po wymianie zaworu sterującego czy przeróbce układu cieczowego staje się pełnowartościową maszyną w gospodarstwie.

Oprócz sprawnego opryskiwacza ważnym czynnikiem decydującym o prawidłowym wykonaniu zabiegu ochrony roślin jest odpowiednia regulacja opryskiwacza nazywana kalibracją. Polega ona na umiejętnym doborze: rozpylaczy, ciśnienia roboczego cieczy oraz prędkości jazdy. Uzyskuje się przez to wymaganą wielkość kropli rozpylanej cieczy i odpowiednią dawkę cieczy na hektar.

Szczegółowe zasady dotyczące techniki opryskiwania można uzyskać na szkoleniach organizowanych przez uprawnione ośrodki, na których winni uczestniczyć rolnicy stosujący pestycydy w rolnictwie.